Przejdź do zawartości

Stanisław Chodecki (zm. 1529)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Chodecki
Herb
herbu herb Ogończyk
Rodzina

Chodeccy herbu Ogończyk

Data urodzenia

XV w. przed 1474

Data śmierci

20 kwietnia 1529

Ojciec

Stanisław Chodecki (zm. 1474)

Matka

Barbara z Pilczy

Rodzeństwo

Mikołaj, Jan, Piotr, Andrzej Chodecki, Spytek, Otto Chodecki, Rafał, Burnetta, Anna, Jadwiga, Barbara

Stanisław Chodecki z Chodcza herbu Ogończyk[1] (ur. przed 1474, zm. 20 kwietnia 1529) – hetman polny koronny w latach 1492–1499 i 1501–1505[2], marszałek wielki koronny w latach 1505–1529, kasztelan lwowski w latach 1495–1505, starosta kamieniecki w latach 1495–1510, starosta generalny ruski w latach 1501–1529[3], starosta trembowelski w latach 1502–1506, starosta lubaczowski w latach 1503–1529, starosta halicki w latach 1488–1502.

Został dowódcą wojsk ziemskich na Rusi w 1492 i na Podolu w 1494. Był dowódcą obrony potocznej[4] w latach 1492–1499, 1501–1505[5]. Był świadkiem wydania przywileju piotrkowskiego w 1496 roku[6].

Brał udział w wyprawie mołdawskiej króla Jana Olbrachta. W 1498 bronił linii Sanu przed Tatarami. 13 kwietnia 1501 mianowany został starostą lwowskim i starostą generalnym Rusi.

6 maja 1499 roku podpisał w Krakowie akt odnawiający unię polsko-litewską[7]. Podpisał konstytucję Nihil novi na sejmie w Radomiu w 1505 roku[8].

W 1506 został marszałkiem wielkim koronnym, organizując obrady sejmu elekcyjnego. Podpisał dyplom elekcji Zygmunta I Starego na króla Polski i wielkiego księcia litewskiego[9] na sejmie w Piotrkowie 8 grudnia 1506 roku[10]. W 1509 bronił Kamieńca Podolskiego i Halicza przed wojskami mołdawskimi. W 1510 roku brał udział w rokowaniach w Kamieńcu Podolskim, zakończonych podpisaniem traktatu pokojowego z przedstawicielami hospodara mołdawskiego Bogdana III[11]. W 1512 odniósł świetne zwycięstwo nad Tatarami w bitwie pod Wiśniowcem. Od czasu zjazdu wiedeńskiego 1515 stał się stronnikiem Habsburgów. W 1518 kierował uroczystą koronacją królowej Bony. W tym roku poniósł druzgocącą klęskę w bitwie pod Sokalem. W czasie wojny pruskiej w 1520 przyprowadził do Wielkopolski posiłki ruskie. Był sygnatariuszem aktu traktatu krakowskiego w 1525 roku[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 161.
  2. Poczet hetmanów Rzeczypospolitej. Hetmani koronni pod redakcją Mirosława Nagielskiego, Warszawa 2005, s. 391.
  3. Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku. (Ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy. Oprac. Kazimierz Przyboś. 1987, s. 151.
  4. Zdzisław Spieralski i inni, Zarys dziejów wojskowości. s. 300.
  5. Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy”. Oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka. Kórnik 1998, s. 195.
  6. Jan Wincenty Bandtkie, Ius Polonicum: codicibus veteribus manuscriptum et editionibus quibusque collatis, Warszawa 1831, s. 359.
  7. Akta unji Polski z Litwą, 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 121.
  8. Volumina Legum, t. I. Petersburg 1859, s. 140.
  9. Ludwik Finkel, Elekcya Zygmunta I. Sprawy dynastyi Jagiellońskiej i Unii Polsko-Litewskiej, Kraków 1910, s. 215.
  10. Corpus iuris Polonici. Sectionis 1, Privilegia, statuta, constitutiones, edicta, decreta, mandata regnum Polniae spectantia comprehendentis. Vol. 3, Annos 1506-1522 continentis, Kraków 1906, s. 10, 12.
  11. Zdzisław Spieralski, Awantury mołdawskie, Warszawa, 1967, s. 71.
  12. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, wydał Maciej Dogiel, t. 4, Wilno 1764, s. 231.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrzej Grabski, Zdzisław Spieralski i inni, Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864 T. 1. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej. Warszawa 1966.

Literatura dodatkowa

[edytuj | edytuj kod]